Iliri u Rami (VII.): Romanizacija Ilira

Kad su rimski carevi nakon  sedam ratova od 229. pr. Kr. do 9. po Kr. osvojili Ilire i pokorili ih, gledali su ih zadržati u pokornosti tako da su im nametnuli svoju kulturu i svoje običaje. Taj proces je trajao dugo, nekoliko stoljeća,  a on se naziva romanizacija. Uz nametanje latinskog jezika donijeli su im rimsku administraciju: osnovana je provincija Dalmacija i Mezije, a kasnije i Panonija. Zatim su uveli municipij, kao naselje naselje-.grad, sa rimskom upravom: gradsko vijeće i prefekt. Stanovnicima grada uveli su pravo rimskog građanina na temelju kojeg su se zasnivala druga prava. Zatim uveden je latinski jezik i nametnuta rimska religija koja je bila sinkretistička, puna elemenata različitih religija. U područje ilirskih plemena doseli li su se  isluženi vojnici, veterani, koji su gradili vile rustike i provodili romanizaciju. Tim novim poretkom uništavane su agrarno-stočarske zajednice Ilira. Nadalje, romanizacijom uvedena je nova prerada metala, obrt i trgovina. Stanovnici Iliri su sa sela preseljavani u municipij, grad. Proces romanizacije nije prolazio bez otpora. Najjači je otpor bio je ustanak dvaju Batona u području plemena Breuci i Dezidijati od 6. do 9. g. po Kr. koji se proširio i u druga plemena ali je bio ugušeni u krvi.

Taj se otpor nastavio i dalje kroz desetlijeća po gerili koju su vodili latrones, a opirali su se romanizaciji i branili etnokulturološke značajke ilirske kulture. Poznati su bili latrones Dardani i dr.

Piše: mr.sc. Pavao Crnjac